Het leven van Romana Vrede (1972) begint, naar eigen zeggen, als zij op 5-jarige leeftijd uit Suriname op Schiphol landt. De tijd daarvoor is aan haar geheugen ontsnapt. Ze is de jongste uit een gezin van vier kinderen, vader is Creools en moeder Zuid-Amerikaans. Op haar zestiende sluit ze zich drie jaar lang aan bij de Jehova's getuigen, studeert vervolgens geschiedenis en sociologie en vindt haar bestemming op de toneelschool Arnhem. Behalve om haar imponerende toneelrollen krijgt Vrede landelijke bekendheid als tafeldame bij 'De Wereld Draait Door' met Matthijs van Nieuwkerk.

Geen actrice maar acteur
Romana wordt bekend met haar rollen met het geëngageerde theater van Eric de Vroedt bij Het Nationaal Theater, zoals de marathonvoorstelling The Nation en het stuk Race. Voor die laatste rol krijgt zij in 2017 de hoogste toneelonderscheiding, de Theo d'Or. En daar wordt dan altijd bij vermeld dat zij daarmee de eerste zwarte 'acteur' - zoals zij genoemd wil worden - in Nederland is. Verder schittert zij in tal van stukken onder regie van Theu Boermans en Daria Bukvic. Ook speelt zij in films en tv-series zoals TBS, Moordvrouw, De Eetclub e.a. en is ze in 2018 de eerste gast in Zomergasten.

Marlene Dumas
Voor de onderscheiding wil Vrede perse een schilderij van zichzelf gemaakt door de wereldberoemde kunstenaar Marlene Dumas. Dat lukt boven verwachting: Dumas schildert in twee jaar maar liefst vijf versies. Er is een vrij statig en ingetogen diep zeeblauw portret, twee vurig rode exemplaren, één met een mannelijke, krachtige Romana en één met een zachtere variant. En dan is er The Skull: een meer dan levensgrote close-up van Romana indringend kijkend met een kaal hoofd (zie foto rechts, fotograaf Rebecca Fertinel). Bij de eerste aanblik schrok ze en wist ze zeker dat die het niet zo worden. Uiteindelijk moest ze zich gewonnen geven.

Charlie
Vrede is ondenkbaar zonder haar net volwassen zoon Charlie. Autistisch, non-verbaal en verstandelijk beperkt. Over hem maakte ze de voorstelling 'Who's afraid of Charlie Stevens?' en de DWDD-documentaire 'Dit is de Leven'. Vorig jaar publiceerde ze ook de roman 'De nobele autist' waarin ze richt tot haar zoon en zijn door haar gefantaseerde reacties in voetnoten onderaan de pagina's. Raamwerk van het boek is de vraag over wat er gebeurt met Charlie als hij op hoge leeftijd gaat sterven en zijn moeder er dan al lang niet meer is? Dan hoopt ze hem in romanvorm toch nog te kunnen bijstaan.

Niet alleen toneel
Ook buiten het theater is Vrede actief. Zo wordt zij in 2017 uitgeroepen tot de invloedrijkste vrouw van Nederland in de categorie cultuur in de 'Opzij Top 100', van het feministische maandblad Opzij. Ook is zij een van de gasten op een van de exclusieve uitblinkerslunches die onregelmatig worden gegeven door Willem-Alexander en Maxima.

De muzieklijst van Romana Vrede.