zondag 2 juli 2023 om 9:30 uur
Opgang door Pieter Beerthuizen
Luister deze aflevering hier terug:
zondag 2 juli 2023
Opening van deze zondag met muziek, rechtstreeks vanuit onze studio. Deze aflevering is samengesteld door Pieter Beerthuizen.
Op 4 juli 2023 is het precies 400 jaar geleden dat de William Byrd overleed. Om die reden is deze uitzending van Opgang geheel gewijd aan deze Engelse componist, die zo belangrijk is geweest voor de muziekontwikkeling in de 16e en begin 17e eeuw.
Zijn oeuvre bevat onder andere 61 Latijnse motetten in twee boeken met Cantiones Sacrae, 99 Latijnse motetten in twee boeken Gradualia, 61 beurtzangen, 3 missen (voor 3, 4 en 5 stemmen), psalmen, sonnetten, liederen, canons, liefst 120 stukken voor klavier (spinet, virginaal, clavichord en orgel) en madrigalen. William Byrd (geboren omstreeks 1543) was een van de grootste componisten van zijn generatie. Hij was leerling van Thomas Tallis, en werd ondermeer in 1572 samen met Tallis benoemd tot organist van de Chapel Royal. Hij is altijd katholiek gebleven maar kreeg desondanks, ook weer samen met Tallis, in 1575 vergunning van koningin Elisabeth I (dochter van Henry VIII) vergunning voor het drukken en verkopen van muziek, terwijl Elisabeth toch resoluut gekozen had voor een breuk met de paus en het katholicisme. Zij had echter wel een meer gematigde houding dan veel puriteinen in die tijd. Als dank daarvoor droegen zowel Tallis als Byrd in hetzelfde jaar Cantiones Sacrae aan haar op.
Byrd’s compositorische vrijheden werden echter wel sterk beperkt na 5 november 1605, als gevolg van de Gunpowder Plot, de mislukte poging van een groep katholieken om het parlement op te blazen en koning James I te vermoorden, om zo de katholieke monarchie te herstellen. 5 November wordt nog steeds gevierd als Guy Fawkes Day/Night.
In twee stukken in deze uitzending wordt de term “prevent” gebruikt. Hier wordt niet de nu gebruikelijke betekenis van “voorkómen” bedoeld; het is afgeleid van het Latijn (“Pre-vent”), ofwel ons voorgaan (“pre-venire”).

